Sinek Avlamak: Atasözü mü, Deyim mi? Güç, İktidar ve Toplumsal Düzen Üzerine Bir Siyaset Bilimi Okuması
Giriş: Güç İlişkilerinin Tozlu Aynasında “Sinek Avlamak”
Bir siyaset bilimci olarak, güç ilişkilerini, iktidarın görünmez ağlarını ve toplumsal düzenin gündelik dile nasıl sızdığını incelerken, dilin bize sunduğu ipuçları son derece çarpıcıdır. “Sinek avlamak” ifadesi, ilk bakışta sıradan bir deyim gibi görünür: Boş oturmak, yapacak iş bulamamak, zaman öldürmek… Ancak bu basitlik, tam da iktidar ilişkilerinin en sinsi biçimlerinden biridir. Çünkü boşluk yalnızca edilgen bir durumu değil, aynı zamanda iktidarın ürettiği bir sessizliği temsil eder.
Peki, “sinek avlamak” gerçekten sadece bir deyim midir? Yoksa, siyasal düzende iktidarın ve bireyin konumunu yansıtan bir atasözüvari bilgelik mi taşır?
Deyim mi, Atasözü mü? Kavramsal Bir Tartışma
Dilbilim açısından bakıldığında, “sinek avlamak” bir deyimdir; çünkü bir durumu mecaz yoluyla ifade eder ve cümlede fiil görevi görür. “Bugün ofiste sinek avlıyoruz.” dendiğinde, fiziksel olarak sinek avlanmaz; eylemsizlik, üretimsizlik anlatılır.
Fakat siyaset bilimi açısından mesele daha derindir. Çünkü bu deyim, bireyin toplumsal ve siyasal yapılar içindeki edilgenliğine, yani “eylemsiz vatandaş” modeline işaret eder. İdeoloji bireylere neyin “önemli” olduğunu dikte ederken, “önemsiz” kılınan alanlarda sinekler dolaşır. Bu nedenle “sinek avlamak”, hem dilde bir deyim, hem de siyasal anlamda bir duruma dair toplumsal teşhistir.
İktidar, Kurumlar ve Sinek Avlama Kültürü
Modern devletin bürokratik yapısında, “sinek avlamak” yalnızca bireyin değil, kimi zaman kurumların kaderidir. Devlet dairelerinde, meclislerde, kamu kurumlarında işler yavaşladığında, kimin gücü, kimin sesi, kimin işi “öncelikli” sayılıyorsa, geri kalanlar sinek avlar.
Bu durum, iktidarın zamansal yönetimi ile ilgilidir. Çünkü iktidar sadece neyin yapılacağına değil, ne zaman yapılacağına da hükmeder. Geciktirme, bekletme, sıraya alma… Hepsi modern iktidarın araçlarıdır. Dolayısıyla “sinek avlayan” birey aslında, iktidarın kurduğu zaman rejiminin kurbanıdır.
Erkek Stratejisi, Kadın Dayanışması: Farklı Siyasal Tavırlar
Toplumsal cinsiyet açısından bakıldığında, “sinek avlamak” erkeklerin ve kadınların siyasal davranışlarında farklı biçimlerde görünür. Erkek egemen siyaset, genellikle stratejik sessizlik üretir: Güç toplamak için beklemek, rakibini oyalamak, zamanı uzatarak üstünlük kurmak. Bu anlamda, erkek siyasetçi “sinek avlamaz”; aksine, sessizliği stratejiye dönüştürür.
Kadınlar açısından ise “sinek avlamak”, çoğu zaman dışlanmanın, sistemden uzak tutulmanın sembolüdür. Fakat bu edilgenlik, kadınların geliştirdiği demokratik katılım biçimleri sayesinde yeniden anlam kazanır. Sosyal etkileşim, dayanışma ağları, görünmeyen siyasal alanlarda yürütülen küçük eylemler… Kadınlar, sinek avlamaz; sessizliğin içinde yeni bir söz üretir.
Vatandaşlık ve Eylemsizlik Arasındaki Gerilim
Siyaset biliminin en temel sorularından biri şudur: Vatandaş, sessiz kaldığında ne olur? “Sinek avlamak”, bu soruya ironik bir cevap gibidir. Çünkü eylemsizlik, her zaman güçsüzlük değildir; bazen, sistemin dayattığı hıza ve üretkenliğe karşı bir direniş biçimidir.
Ancak uzun süren sessizlik, demokratik temsilin zayıflaması anlamına gelir. Yurttaşlar eylemsiz kaldıkça, ideolojiler boşluğu doldurur. İktidar, bu boşlukta sineklerin değil, kendi propagandasının uçuştuğu bir alan yaratır.
Provokatif Bir Soru: Gerçekten Sinek mi Avlıyoruz?
Bugün toplum olarak gerçekten sinek mi avlıyoruz, yoksa bize “boş oturduğumuz” mu söyleniyor? Belki de bireylerin sessizliği, siyasal otoritenin gürültüsüne karşı bilinçli bir protestodur. Belki de “sinek avlamak”, sistemin boşluğunu değil, düşünmenin alanını temsil eder.
Sonuç: Deyimlerin Derininde Siyaset
Sonuç olarak, “sinek avlamak” teknik olarak bir deyimdir; ama siyaset bilimi açısından, toplumsal eylemsizliğin, sessiz direnişin ve iktidar ilişkilerinin bir metaforudur. İktidarın sesi yükseldikçe, sessizliğin anlamı büyür. Belki de, bir toplumun siyasal olgunluğu, kimin sinek avladığını ve neden avladığını anlayabildiği ölçüde derinleşir.
Etiketler: #siyasetbilimi #iktidar #kadınvesiyaset #vatandaşlık #toplumsalcinsiyet